با درود، یکی از موضوعات و اختلافات ملکی که یک وکیل دعاوی ملکی و قراردادهای امور املاک  پیگیری می کند، دعاوی تصرف عدوانی ، ممانعت از حق ، مزاحمت از حق است.

دعاوی تصرف عدوانی ، ممانعت از حق ، مزاحمت از حق را مختصرا به همراه مستندات قانونی آن توضیح می دهیم.

 

 

دعوی تصرف عدوانی

مطابق با ماده ۱۵۸ قانون آیین دادرسی مدنی ، دعوای تصرف عبارت است از ادعای متصرف سابق مبنی بر اینکه دیگری بدون رضایت او مال غیر منقول را از تصرف وی خارج کرده و اعاده تصرف خود را نسبت به آن مال درخواست می کند.

این دعوا ، موسوم به دعوی تصرف عدوانی است. در این دعوا شخص مدعی می بایست مطابق با ماده ۱۶۱ از همین قانون اثبات نماید که موضوع دعوا حسب مورد ، قبل از خارج شدن ملک از تصرف وی در تصرف وی بوده است و بدون رضایت او یا بوسیله غیر قانونی از تصرف وی خارج شده است.

همانگونه که مشاهده می کنیم، قانونگذار تصرف مشروع اشخاص را محترم می شمرد. این احترام علاوه بر احترامی است که قانونگذار برای مالک قائل است. بنابر این در دعاوی تصرف ، آنچه رکن اولیه این دعوا است ، تصرف مشروع و قانونی متصرف است که به زور و یا بوسیله غیر قانونی از وی سلب شده است.

 

دعوی ممانعت از حق

دعوی ممانعت از حق نیز یکی از دعاوی ملکی است، این دعوی نیز توسط قانونگذار تعریف شده است، به موجب ماده ۱۵۹ از قانون آیین دادرسی مدنی ، دعوای ممانعت از حق عبارت است از تقاضای کسی که رفع ممانعت از حق ارتفاق یا انتفاع خود را در ملک دیگری بخواهد.

برای اینکه بهتر بتوانیم مفهوم این ماده قانونی را بفهمیم می بایست مفهوم حق ارتفاق و حق انتفاع را ابتدا بدانیم.

قانونگذار در قانون دیگری ، موسوم به قانون مدنی به تعریف این دو حق پرداخته است.

مفهوم حق انتفاع

به موجب ماده ۴۰ قانون مدنی ، حق انتفاع عبارت از حقی است که به موجب آن شخص می تواند از مالی که عین آن ملک دیگری است یا مالک خاص ندارد، استفاده کند.

نیاز است در همین جا گفته شود که حق انتفاع متمایز و متفاوت از اجاره است. در نوشتاری که در سایت قرار داده ایم با عنوان ”  وکیل قراردادهای ملکی به قرارداد اجاره پرداخته ایم، اما به طور مختصر باید بگویم که؛ در قرارداد اجاره ، شخص مالک منافع ملک می شود.

مطابق با ماده ۴۶۶ قانون مدنی ، اجاره عقدی است که به موجب آن مستاجر مالک منافع عین مستاجره می شود. اما در عقد انتفاع اینگونه نیست، دارنده حق انتفاع ، مالک منافع ملک نیست، تنها از آن حق انتفاع دارد.

فرض نمایید شخصی حق انتفاع از یک ویلا  را به شما واگذار کرده است تا فرضا در اوقات مشخصی از سال بتوانید از آنجا ساکن باشید. این حق ، به شما مالکیت بر منافع را نمی دهد، صرفا حق استفاده را برای شما ایجاد می نماید.

 

• مفهوم حق ارتفاق

قانون مدنی در مورد تعریف حق ارتفاق مقرر می کند که ارتفاق ، حقی است برای شخص در ملک دیگری.

مثال برای حق ارتفاق می تواند مفهوم ارتفاق را روشن نماید، فرض کنید که راه عبور به باغ شما ، از ملک دیگری گذر می نموده است. این حق ارتفاق نامیده می شود، مثالهای متعددی در همین قانون در مورد حق ارتفاق آورده شده است که می توانید برای مطالعه به آنها مراجعه نمایید.

مطابق با ماده ۱۶۱ از قانون آیین دادرسی مدنی ، در این دعوا نیز خواهان می بایست ثابت نماید که موضوع دعوا قبل از ممانعت در تصرف یا مورد استفاده وی بوده و بدون رضایت او و یا به غیر وسیله قانونی از تصرف وی خارج شده است.

 

• دعوی مزاحمت از حق 

قانونگذار در ماده ۱۶۰ قانون آیین دادرسی مدنی دعوی مزاحمت از حق را تعریف می نماید.

به موجب این ماده قانونی دعوی مزاحمت عبارت است از : دعوایی که به موجب آن متصرف مال غیر منقول ، درخواست جلوگیری از مزاحمت کسی را می کند که نسبت به متصرفات او مزاحم است. بدون اینکه مال را از تصرف متصرف خارج کرده باشد.

در دعوی مزاحمت از حق ، شخص مزاحم متصرفات است، بنابر این مانع متصرف از تصرف مال غیر منقول نیست یا مال غیر منقول را از تصرف وی خارج نمی نماید. اما اقداماتی می نماید که مزاحم شخص متصرف در مورد متصرفات وی است.

در دعوی مزاحمت از حق ، خواهان می بایست ثابت نماید که موضوع دعوا قبل از مزاحمت در تصرف وی بوده است.

بنابر این همانگونه که در سه دعاوی تصرف عدوانی ، ممانعت از حق ، مزاحمت از حق مشاهده می کنیم، قانونگذار به تصرف مشروع و قانونی اشخاص احترام گذارده و آن را مورد حمایت قرار می دهد.

لذا در صورتی که موضوع مشمول هریک از این سه دعوا گردید، شخص ذینفع می تواند برای احقاق حق خود اقدام حقوقی متناسب نماید.

برای هریک از دعاوی تصرف عدوانی ، ممانعت از حق ، مزاحمت از حق ، مستندات قانونی خود را تهیه و مطابق با مقررات قانون آیین دادرسی به دادگاه صالح تقدیم دارد.

وکیل پایه یک دادگستری امیر آذرباد