با درود، خدمات حقوقی که یک وکیل داوری تجاری بین المللی یا به تعبیری وکیل داوری بین المللی تجاری ارائه می کند، نیاز بسیار مبرم تجار بین المللی ، اعم از اشخاص حقیقی تاجر و اشخاص حقوقی حقوق خصوصی ( شرکتهای تجاری ) است.

دلیل این ضرورت و اهمیت آن نیز روشن است.بنا به دلایل متعددی ممکن است در یک قرارداد بین المللی طرفین قرارداد با یکدیگر اختلاف پیدا کنند و روشهای دوستانه و مسالمت آمیز حل اختلاف بین المللی تجاری شان به نتیجه نرسد و طرفین قرارداد به ناچار برای احقاق حق خود دست به اقدام حقوقی بزنند.

اگر قرارداد داخلی باشد، طرفین تابعیت کشور ایران را داشته باشند، به دادگاههای ملی ایران مراجعه شود که موضوع روشن است، مانند اینکه وکیل  آن شخص نسبت طرح دعوی در دادگاه صلاحیت دارد در ایران اقدام می کند.

اما مسئله این است که در شمار قابل توجهی از قراردادهای بین المللی ، شرط داوری در قراردادهای بین المللی پیش بینی شده است. این به این معنی است که مرجعی که می بایست به اختلافشان رسیدگی کند مراجع داوری است و نه دادگاهها. از این روی ، نیاز به شخصی که در نقش یک وکیل داوری تجاری بین المللی اقامه دعوا در مراجع داوری بین المللی نماید یا از دعاوی بین المللی مطرحه دفاع نماید بسیار پررنگ خواهد بود.

 

۱- حضور وکیل داوری تجاری بین المللی در مراجع داوری بین المللی

برای آنکه بدانیم وکیل داوری تجاری بین المللی در کدام مراجع حضور می یابد و از دعوای موکلین دفاع می نماید، باید ابتدا نسبت به مراجع داوری شناخت داشته باشیم. به صورت کلی داوری ها یا به صورت غیر سازمانی تشکیل می شوند یا به صورت نهادی.

تفاوت اصلی این دو این است که در داوری موردی ( غیر سازمانی ) و داوری سازمانی این است که اداره داوری از ابتدا تا انتها در داوری سازمانی ، به صورت سازمان یافته توسط سازمانی ترتیب داده می شوند. سازمانهای داوری مطرح معمولا قواعد داوری مختص به خود را دارند که به صورت حرفه ای توسط مشاورین حقوقی مبرز داوری و داوران آنها تنظیم شده است و هموراه به روز می شود. در صورتی که در داوری موردی اینگونه نیست.

بگذارید تفاوت را با ذکر مثالی روشن نماییم. فرض کنید در قرارداد بین المللی شرط داوری پیش بینی شده است و در آن مقرر شده است که اختلافات به مرکز داوری اتاق بازرگانی بین المللی در پاریس ارجاع می گردد.

مرکز داوری اتاق بازرگانی بین المللی واقع در پاریس یک سازمان داوری است، دارای قواعد مدون داوری ، دبیر خانه و سایر بخشهای متعدد می باشد. درخواست داوری به آن سازمان داوری داده می شود و آن سازمان پس از طی تشریفاتی نسبت به تشکیل دیوان داوری برای رسیدگی به اختلافات اقدام می نماید. برای مطالعه بیشتر راجع به طرح دعوی در مرکز داوری اتاق بازرگانی در پاریس به نوشته ” طرح دعوای بین المللی در آی سی سی پاریس ” می توانید مراجعه بفرمایید.

اما حالا فرض نمایید در قرارداد بین المللی ، طرفین مقرر نکرده اند که اختلافاتشان به چه نهاد و یا سازمانی ارجاع گردد، فرض کنید مقرر نموده اند اختلافات از طریق ارجاع به یک شخص معین و یا غیر معین ارجاع داده می شود. داوری در این مورد موردی است، صرفا در مورد همان اختلاف ایجاد می شود و اتمام آن خاتمه می یابد.

این موارد بسیار تخصصی تر و مفصل تر هستند، اما از آنجاییکه مخاطبین سایت صرفا افراد حقوقی نیستند ، موارد به گونه ای ارائه می شود که قابل ارائه برای تمامی افراد باشد.

هریک از داوری های موردی و یا سازمانی معایب و محاسنی دارد، در قراردادهای بین المللی بسیار زیادی ، داوری سازمانی به عنوان مراجع داوری از ناحیه طرفین قرارداد بین المللی انتخاب شده و یا می شود. از این روی باید نسبت به شناخت نسبی از سازمانهای داوری دست یافت.

سازمانهای داوری هم در داخل کشور و هم در خارج از کشور وجود دارد. در کشور ما ایران، مراجع داوری سازمانی معتبر و مهمی وجود دارند که نشان از سطح بالا و پیشرفته داوری در کشور است.

 

 

۲- خدمات حقوقی وکیل داوری تجاری بین المللی

همانگونه که وکیل دعاوی از دعوی موکلین خود در مراحع قضایی دفاع می کند. انتظار از وکیل داوری بین المللی تجاری نیز دفاع از دعاوی موکلین است. اقدام وکالتی وکیل داوری تجاری بین المللی به دو گونه است. اقدام حقوقی وی یا طرح / اقامه دعوی است.

فرقی ندارد اقامه دعوی در سازمان داوری یا داوری مورد نزد داور. یا دفاع از دعوی بین المللی مطروحه در داوری که علیه موکل خود مطرح شده است.

تشکیل دیوان داوری بین المللی برای رسیدگی به دعاوی ، نیازمند تعیین داور و یا داوران است. تعیین داور و یا داوران یا در قرارداد تعیین شده اند و یا مشخص نشده اند. در موردی که داور مشخص شده است، مانند اینکه طرفین شرط نموده اند شخص معینی به عنوان داور به اختلاف آنها رسیدگی کند، اگر هم داوران معین نشده باشند، هیچ ذکری از نام داوران در قرارداد بین المللی مشخص نشده است. بنابر این ابتدا بایست شرط داوری در قراردادهای بین المللی مطالعه گردد.

بنابر این اقدامات حقوقی وکیل داوری تجاری بین المللی در حوزه دعاوی ، به دو دسته اقدام به طرح دعوی بین المللی در مرجع داوری و یا دفاع از دعوای بین المللی مطروحه علیه موکل است.

 

• اقامه دعوای بین المللی در مراجع داوری بین المللی توسط وکیل تجاری بین المللی

اولین اقدامی که یک وکیل داوری تجاری بین المللی می نماید، قطعا مطالعه کامل قرارداد بین المللی ، مکاتبات طرفین قرارداد و سایر اشخاص مرتبط با موضوع قرارداد یا اختلاف ایجاد شده ، اسناد و مدارک موجود است. اگر اسناد و یا مدارکی برای اثبات حقانیت موکل می بایست تهیه و یا گردآوری گردد نیز با مشورت وکیل داوری بین المللی تجاری تهیه می گردد و یا به نوعی تامین می گردد. ممکن است مکاتبات و یا مذاکراتی نیز در جهت حل و فصل دوستانه احتلافات انجام شده باشد، آنها هم مورد مطالعه قرار خواهد گرفت.

بعد از آنکه تمام حقایق یک موضوع شناخته شده ، مدارک و مستندات برای طرح دعوا از طریق داوری تهیه شد، اقدام بعدی وکیل داوری بین المللی تجاری ، شناخت نحوه ، شیوه و مرجع داوری است. اگر داوری موردی باشد، چون با یک سازمان داوری مواجع نیستیم، باید مستقیما به خود داوران مراجعه نماییم و این درصورتی است که داوران در شرط داوری پیش بینی شده باشند، اگر داوران در شرط داوری یا سندهای داوری الحاق شده به قرارداد و یا به انحاء مختلف توسط طرفین معین نشده باشند، نوبت به تعیین داوران است.

اینکه پروسه تعیین داوران در داوری های تجاری بین المللی چگونه است؟کدام دادگاه در صورت امتناع طرف مقابل صالح به تعیین داور است و مسایل مربوطه به آن، یکی از موضوعاتی است که یک وکیل تجارت بین المللی در حوزه داوری تجاری بین المللی در مورد آن با سوالهای متعددی مخاطب قرار می گیرد. به هرترتیب ، تمامی موارد می بایست انجام گردد تا دیوان داوری تشکیل شود و دادخواست داوری به دیوان تقدیم و به آن رسیدگی نماید.

ارائه درخواست داوری ، موارد راجع به تعیین داوری ، تنظیم دادخواست داوری به زبانی که در توافق طرفین برای داوری احیانا پیش بینی شده است، ( در این مورد می توانید برای مطالعه بیشتر به نوشتار ” زبان داوری در داوری های بین المللی اختلافات تجاری ” مراجعه بفرمایید)، تنظیم لوایح دفاعیه از ناحیه وکیل داوری بین المللی تجاری و دفاع در برابر لایحه دفاعیه طرف مقابل در رسیدگی داوری بین المللی ، از جمله اقدامات وکیل داوری در این مقطع است.

۳- شرط داوری در قرارداد بین المللی

یکی از مهمترین موضوعات داوری بین المللی ، شرط داوری است. اینکه شرط داوری باید چگونه تنظیم شود بسیار حائز اهمیت است، چرا که صلاحیت داوران از تراضی طرفین قرارداد بر می آید و این مسئولیت مهمی را بر دوش وکیل قراردادهای بین المللی را در هنگام تنظیم قرارداد قرار میدهد.

اگر بخواهیم به یک مورد از موارد اهمیت شرط داوری در قراردادهای بین المللی اشاره کنیم اینکه اگر فرضا رسیدگی داوران در محدوده شرط داوری نبوده باشد، رای داوری را می تواند در معرض ابطال قرار دهد.  این مورد نه تنها در قوانین کشور خودمان ایران ،بلکه یکی از مواردی است که در بیشتر نظام های داوری کشورهای دنیا مورد غیر قابل انکار است.

 

• مشاوره حقوقی داوری اختلافات تجاری بین المللی

بسیار معمول است که قبل از اقامه دعوای بین المللی در مراجع داوری خارجی ، از مشاورین حقوقی که تجربه دعاوی بین المللی داشته اند و خصوصا وکیل دعاوی بین المللی راجع به نحوه اقدام حقوقی مشاوره اخذ شود. اینکه اساسا دعوی می بایست از طریق داوری حل و فصل گردد؟ آیا برای طرح دعوی دعوی در مراجع داوری مراحل دیگری ضروری نیست؟ آیا داوری نهادی است و یا موردی ؟ چرا که فرضا اگر طرف مقابل از معرفی داور خود امتناع نماید نحوه اقدام و همچنین مرجع مورد درخواست تعیین داور اختصاصی وی متفاوت است.

 

وکیل داوری تجاری بین المللی 

امیر آذرباد ، وکیل پایه یک دادگستری