با سلام؛ تنظیم قرارداد بین المللی را می توان در واقع مهمترین امری دانست که در تجارت بین المللی مطرح است. حوزه های دیگر در تجارت بین المللی، در حاشیه قرارداد بین المللی و در جهت اجرای قرارداد بین المللی هستند.
از این روی، وکیل امور قراردادهای بین المللی باید بیشترین هم خود را مصروف فراگیری هر روزه دانش قراردادهای تجارت بین المللی نماید. قراردادهای تجاری بین المللی ، از دانش حقوق قراردادها گرفته تا داوری و رسیدگی به اختلافات تجاری بین المللی ، تحلیل آثار قراردادهای بین المللی ، انتخاب شیوه های حصول توافقات بین المللی و بسیاری از موارد را در بر می گیرد.
به عبارت دیگر، تمامی روابط تجاری بین المللی از یک قرارداد بین المللی شروع می شود و ادامه می یابد و حاوی تمامی موضوعات در سطح بین المللی است.
البته قرارداد بین المللی صرفا به معنی وجود یک سند مکتوب نیست، بلکه دو تاجر بین المللی که دارای روابط نزدیک بین المللی هستند و داد و ستدهای زیادی دارند نیز طرفین یک رابطه و یک قرارداد بین المللی هستند، اما با این تفاوت که توافقات آنها به شکل مکتوب در نیامده است که بیانگر اهمیت تنظیم قرارداد بین المللی است.
موضوعاتی که یک وکیل قراردادهای بین اللملل می بایست در تنظیم یک قرارداد بین المللی در نظر داشته باشد بسیار متعدد است.
اما امور تجاری همچون؛ امور بانکی، که برای پرداخت ها و صدور تضمینها نقش ایفاء می کنند، امور مربوط به حمل و نقل بین المللی که مربوط به حمل کالا هستند، داوری و شیوه های حل و فصل اختلافات و دعاوی که در صورت بروز اختلافات کاربرد دارند، امور مربوط به ترخیص کالا، امور گمرکی ، بازرسی ها و غیره که هر یک در اجرای بخشی از یک قرارداد تجاری بین المللی نقش خود را ایفا می کنند.
این امور همواره در حال تغییر و تحول بوده و در مرحله عمل نیز تفاوتهایی نسبت به آنچه در مقررات مدون درج شده دارند، بنابر این می توان از مشاوره های بانکی و یا ترخیص کاران و کارشناسان حمل و نقل در هر زمان مدد جست و رویه های موجود را جویا شد.
سیاستهای بانک مرکزی نیز در خصوص ارز مصون از تغییر نیستند، بنابر این در زمان تنظیم یک قرارداد بین المللی نباید صرفا به اطلاعات گذشته اکتفا و تکیه کرد. چراکه آنچه را در یک قرارداد تجاری بین المللی درج می نماییم می بایست عمل نماییم. هم اعتبار یک تاجر بین المللی در گرو انجام تعهداتش در قرارداد است و هم تاخیر و یا عدم انجام تعهدات می تواند مبنای دعاوی علیه وی گردد. بنابر این توجه کامل و حرفه ای به تنظیم قرارداد بین المللی مهم ترین امر است.
تنظیم قرارداد بین المللی که در سطح حرفه ای صورت پذیرفته باشد در واقع چکیده تمامی مباحث و مطالعات تجارت بین المللی است.
البته در تنظیم قرارداد تجاری بین المللی، امری که از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است، تسط به حقوق قراردادها است.اصول قرارداد بین المللی بر اساس دانش قرارداد ها بنا نهاده شده است. البته با اقتضائات بین المللی.
در قرارداد بین المللی است که بنای حقوق و تعهدات طرفین معلوم و مشخص می گردد و به عبارتی ریل گذاری حقوقی است که قطار تعهدات و حقوق طرفین در آن به حرکت در خواهد آمد.بنابر این تنظیم قرارداد تجاری چه در سطح داخلی و چه در سطح بین المللی بسیار حائز اهمیت است.
به نظر می رسد یکی از مهمترین موضوعاتی که برای تنظیم قرارداد بین المللی مورد نیاز است، در ابتدا شناخت بستر قانونی است که رابطه حقوقی در آن بوجود می آید و به عبارت دیگر قانون حاکم بر قرارداد است و یا نظام حقوقی که قرارداد در بستر آن شکل می گیرد.
البته بر اساس آخرین نوآوری ها و پیشرفت ها در تجارت بین المللی، می توان قرارداد را بر اساس اصول حقوقی بین المللی استوار کرد که البته به شکل همه جانبه مورد پذیرش تمامی کشورها نیست.
فرضا اگر شما در صدد تنظیم قرارداد بین المللی راجع به موضوعی هستید که بر اساس قانون حاکم بر قرارداد و یا قانونی که با لحاظ قواعد حل تعارض، خرید و فروش آن ممنوع است، قرارداد باطل خواهد بود و مانند نوزادی است که مرده به دنیا آمده باشد! و همینطور مبانی عدم نفوذ یک قرارداد یا عدم قابلیت استناد و بسیاری از این دست موارد که بر اعتبار یک قرارداد تجاری بین المللی اثر گذار است.
از این روی، ابتدا باید دانست قانون حاکم بر رابطه حقوقی ما کدام است. واقعیت این است که چون طرفین از دو نظام حقوقی متفاوت اند و هر یک با شناختی که از قانون خود دارند و یا به علت اینکه از قانون ملی کشور متبوع طرف مقابل اطلاعی ندارند به سختی می توان انتظار داشت که قانون یکی از طرفین مورد پذیرش و توافق واقع گردد.
حاکم بودن قانون طرف مقابل لزوما در همه موارد به معنای عدم رعایت مصلحت طرف دیگر قرارداد نیست. چراکه بسیار اتفاق می افتد از لحاظ موقعیتی که هریک از طرفین در قرارداد دارند،نه تنها پذیرش قانون متبوع طرف دیگر به زیان وی نیست بلکه می تواند مساعد تر به وضعیت وی نیز باشد.
مانند اینکه شما فروشنده کالایی باشید و قانون حاکم قانون ایران باشد. قانون ایران در این باره، زمان انتقال مالکیت کالا به خریدار را هنگام تحقق ایجاب و قبول(پیشنهاد فروش و قبول خرید) می داند، حتی اگر مبلغ کالا به فروشنده که در این موقعیت قراردادی فروشنده کالا هستید پرداخت نشده باشد.
و این امری است که در بسیاری از کشورهای دیگر وجود ندارد. به موجب قوانین بسیاری از کشورهاف زمان رد و بدل کردن کالا و مبلغ آن انتقال مالکیت صورت می پذیرد.
در این مثال ساده می بینیم که اگر شما فروشنده باشید و به موجب قانون حاکم کشوری که زمان انتقال مالکیت را زمان رد و بدل کردن مبلغ بداند این امر به نفع شما خواهد بود، چرا که تا مبلغ آن را دریافت نکرده باشید، مالکیت کالا به وی منتقل نشده است و این حمایتی قانونی از شما به عنوان فروشنده کالا است.
برای مطالعه بیشتر در مورد قانون حاکم، نوشته “قانون حاکم بر قرارداد بین المللی” را مطالعه فرمایید.
البته این مثال ساده ای است، اما این را می رساند که اگر شما قانون ایران را حاکم بر قراردادتان قرار دهید، نمی توانید لزوما مطمئن باشید که مصلحت شما حتما در آن رعایت شده است.بلکه باید به جزییات آن قانون مطلع باشید تا مصلحت شما با توجه به موقعیت قراردادی تان رعایت گردد.
بسیار در مذاکرات قراردادی بین المللی شاهد هستم که طرفین بدون آنکه شناختی از قوانین داشته باشند، صرفا به دنبال حاکم کردن قانون متبوع کشور خود هستند و این نگاهی سطحی به موضوع قانون حاکم بر قرارداد است.
این امر نیز جز با ارائه مشاوره از وکیل امور قراردادی بین المللی یا وکیل تجارت بین المللی و حتی مشاوره از یک حقوقدان کشور طرف قرارداد امکانپذیر نخواهد بود. در این زمینه می توانید به نوشته وکیل قراردادهای بین المللی که می پردازد به شرح وظایف وکیل قراردادهای بین المللی مراجعه فرمایید.
گاهی اتفاق می افتد که با توجه به این امور، باز هم طرفین در انتخاب قانون حاکم با یکدیگر به نتیجه نمی رسند.
این بسیار ناخوشایند است که طرفین تعهدات یکدیگر را قبول دارند و مسیر اجرای قرارداد نیز برای خودشان روشن است، اما در این نقطه، مذاکرات قراردادی به بن بست کشیده شود.
در این موارد توصیه می شود که یا قانون یک کشور ثالث مورد پذیرش قرار گیرد اگر اطلاع شما نسبت به آن کافی است و یا یک سند بین المللی، حتی اگر به عنوان شرط ضمن عقد تلقی گردد، بر اختلافات برخاسته از قرارداد شما حاکم گردد.مانند کنوانسیون بیع بین المللی وین که در بسیاری از قراردادهای بین المللی درج می گردد.
این را نیز به خاطر باید داشت که در این زمینه نیز باید دیدی وسیع نسبت به تفسیر و محتوای کنوانسیون های بین المللی و یا اموری از این دست داشته باشید. بعد از اینکه قانون حاکم و بستر قرارداد بین المللی مشخص گردید، در بستر آن می توانید نسبت به درج شروط و مفاد قرارداد اقدام نمایید.
امور متعدد یک قراداد بین المللی نیز به طور بسیار کلی از یک مقدمه و شروط عمومی و اختصاصی تشکیل شده است. اموری زیادی را باید در مورد تنظیم قرارداد بین المللی در نظر داشت، از این روی برای مطالعه مقدمه به نوشته “مقدمه ها در قراردادهای تجاری بین المللی” و برای مطالعه شروط عمومی و اختصاصی، به نوشته”قراردادهای بین المللی و شروط عمومی و اختصاصی” مراجعه فرمایید.
پس از تهیه فرمت اولیه قرارداد، قطعا طرف مقابل نیز نظراتی دارد که باید اظهار کند، پس از اظهار نظر طرف مقابل مجددا برای شما این نظرات ارسال می گردد و در این رد و بدل ها، رفته رفته مواضع طرفین به یکدیگر نزدیک می شود و قرارداد نهایی خواهد گردید. در حقیقت تنظیم قرارداد بین المللی همواره یکجانبه نخواهد بود و با مشارکت فعال هر دو طرف شکل می یابد.
امیر آذرباد
وکیل قراردادهای بین المللی و دعاوی تجاری بین المللی
