با سلام، قراردادهای تجاری بین المللی از زوایای متعدد قابل تقسیم بندی هستند. اما آنچه در عرصه عمل به عنوان وکیل قرارداد بین المللی با آن همه روزه سر و کار داریم، تقسیم بندی قراردادهای بین المللی از حیث نوع و وصف موضوع آن است.
- قراردادهای بین المللی که موضوع آنها کالا است.
این دسته از قراردادهای تجاری بین المللی را شاید بتوان سنتی ترین نوع از انواع قراردادهای بین المللی در عرصه تجارت بین المللی شمرد. قرارداد بین المللی خرید و فروش کالا و قراردادهایی که موضوع آنها کالا است در این حیطه دسته بندی می شوند. قراردادهای با موضوع کالا، بیشترین کنوانسیون ها و رویه های تجاری بین المللی را به خود اختصاص داده اند.
کنوانسیون بیع بین المللی کالا ، مصوب سال ۱۹۸۰ در شهر وین کشور اتریش، با بیشترین استقبال کشورها در پذیرش آن، امروزه حاکم بر قراردادهای خرید و فروش بین المللی بسیاری از کشورها شناخته می شود. قطع نظر از اینکه کنوانسیونهای پذیرفته شده هر کشور در میان قوانین موضوعه آن کشور از مرتبه بالاتری برخوردار هستند ، به این مفهوم ساده تر، این کنوانسیون نقش قانون بسیاری از کشورها را در مورد قرارداد های بیع بین المللی کشورشان ایفا می‌کند. این را هم اضافه می کنیم که ایران تا کنون به این کنوانسیون مهم نپیوسته است.
- قراردادهای بین المللی که موضوع آنها خدمات است.
این قراردادها، راجع به جابه جایی خدمات در عرصه بین المللی هستند. فرضا قراردادهای خدمات مهندسی یا خدمات بازرگانی که بسیاری از شرکتهای دانشی ارائه می دهند، در زمره اینگونه قراردادهای تجاری بین المللی قرار می گیرند. طبق گفته ها، حجم ارائه خدمات اینچنینی یکی از ملاکهای توسعه یافتگی کشورها شناخته می شود.
- قراردادهای بین المللی که موضوع آنها اموال فکری است.
قراردادهای تجاری بین المللی که موضوع آنها اموال مالکیت فکری است، روز به روز در حال افزایش است. به صورت ساده، قراردادهایی که در آنها خدمات و کالاها جابه جا نمی شوند، بلکه اموال فکری موضوع قرارداد قرار می گیرند. قراردادهای لیسانس را شاید بتوان یکی از شناخته ترین قراردادهای بین المللی در این زمینه دانست. البته قراردادهای بین المللی با موضوع مالکیت فکری همواره توسعه می یابند. قرارداد بین المللی فرنچایز، یک مورد و نمونه خوب برای نشان دادن توسعه قرارداد لیسانس است.
با رشد چشمگیری که حقوق مالکیت فکری پیدا نموده است، به نظر می رسد شروط تصمین کننده این حقوق به پای ثابت مفاد قراردادهای تجاری بین المللی تبدیل شده است تا آنجا که در بسیاری از جلساتی که برای مشاوره قرارداد بین المللی ترتیب می دهیم، موکلین ما دغدغه ای راجع به حقوق مالیکت فکری خود دارند. مخصوصا موکلینی که دارای برندهای معتبر در مورد کالاها یا خدماتشان هستند.
- قراردادهای تجاری بین المللی ساده و پیچیده
قراردادهای تجاری بین المللی که تنها یک رابطه حقوقی را میان دو طرف تعریف می کند در برخی از منابع تجارت بین المللی، قرارداد ساده نام برده می شود، و از سوی دیگر قرارداد بین المللی که چند رابطه را در درون خود دارد به قرار داد پیچیده موسوم شده است.
قرارداد توزیع کنندگی بین المللی کالا را که به صورت انحصاری منعقد شده است در نظر بگیرید؛ در این رابطه تجاری بین المللی، شخصی به عنوان توزیع کننده ، در حوزه جغرافیایی مشخص اقدام به بازفروش محصولاتی می کند که از اعطاء کننده حق توزیع کننده انجصاری خریداری کرده است.
بنابر این علاوه بر اینکه میان توزیع کننده و اعطاء کننده یک رابطه ای برقرار شده است که بر اساس آن وی توزیع کننده منحصر شناخته می شود، در درون این رابطه، قرارداد خرید و فروش کالا نیز وجود دارد.
امیر آذرباد وکیل قراردادهای تجاری بین المللی : در بسیاری از موارد، قراردادهای بین المللی ، ترکیبی از چند مورد فوق هستند. مانند قرارداد EPC که هم خدمات را شامل می شود و هم تامین کالا. بنابر این آنچه برای یک وکیل قراردادهای بین المللی حائز اهمیت است، شناخت هر سه حوزه حقوقی است. قواعد مسئولیت، موارد انتقال و بسیاری از این موضوعات در هر سه دسته فوق در عین شباهت ها، دارای تفاوتهای عدیده ای هستند.
- قراردادهای با موضوعات خاص – حقوق کامپیوتر و قراردادهای راجع به کامپیوتر
گرچه این سه دسته کلی قراردادهای بین المللی هستند، اما در این میان بواسطه اینکه هریک از علوم پیشرفتهای زیادی نموده اند، امروزه حقوق راجع به این علوم شخصیتی جداگانه یافته است، به عنوان نمونه، حقوق کامپیوتر که در برخی از دانشگاههای جهان، رشته ای مستقل شناخته می شود.
درست است که ما در ایران قانون حمایت از پدید آورندگان نرم افزارهای رایانه ای را سالها است که به تصویب رسانده ایم، اما به نظر می رسد حوزه های حقوقی این چنین بسیار جای مطالعه و کار دارد.
قرارداد ساخت نرم افزار میان برنامه نویسان نرم افزار و کارفرمایان ، قراردادهای پیشتیبانی نرم افزار ، قرارداد های راجع به اجاره سرور ، حفظ اطلاعات بر روی سرور ها ، مسئولیتهای ناشی از به کارگیری نرم افزارها ، قراردادهای توسعه نرم افزار ، قراردادهای عدم افشاء اطلاعات و قراردادهای عدم مداخله و بسیاری از روابط حقوقی که در حوزه کامپیوتر مطرح می شوند، گرچه تلفیقی از سه دسته قراردادهای فوق است، اما به لحاظ تخصصی بودن موضوعات و رشد چشمگیر علوم رایانه ، بسیار حائز اهمیت است.
- قراردادهای پیچیده بین المللی
بسیار اتفاق می افتد که رابطه تجاری طرفین دارای چندین رابطه حقوقی بین المللی می شود. که یک وکیل تجاری بین المللی می بایست آنها را تعریف و موارد حقوقی آن را تنظیم نماید.
امیر آذرباد – وکیل تجارت بین المللی
www.lawoffices.ir
